1.Bono nedir, senetle aynı şey midir?
Senet genel bir kavramdır, bono ise özel bir kavramdır. Senet resmi mahiyetteki hemen hemen tüm yazılı evraka verilen bir çatı isimdir, bu kapsamda çek, hisse senedi, noter senedi tapu senedi v.s. gibi resmi belgelerin hepsine senet denir.
Mal karşılığı ödeme aracı olarak aldığımız belge ise Bono’dur. Bononun diğer adı emre yazılı senettir.
Bildiğiniz üzere, özel şirketlerin veya Devlet Hazinesi’nin, yatırımcılardan aldıkları borç karşılığında verdikleri borç senedine de bono denilmektedir. Ancak biz bu yazımızda, sizin çalışma alanınızın içindeki işlevi bakımından sadece ödeme aracı olarak kullanılan Bonoyu tarif edeceğiz.
Bono nakit yerine geçmek üzere kullanılan bir ödeme aracıdır. Vade içerdiğinden dolayı bir nevi kredili mal alım satımı mahiyetindedir.
- Bononun Geçerlilik Koşulları Nelerdir?
Bonoda bulunması zorunlu unsurlar vardır. Bu unsurlar olmazsa bono geçerli bir bono olarak işlem görmeyecektir. Bu unsurlar:
– metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesi mutlaka olacak,
– bedel olacak, bedelin ödenmesi herhangi bir kayıt veya şarta bağlanmayacak
– vade olacak
– düzenleyenin (borçlunun) adı soyadı, yerleşim yeri adresi, TC kimlik numarası
– Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adını (Alacaklının adı soyadı veya şirket adı)
– Düzenleme tarihi
– Borçlunun (Düzenleyenin) imzası (İmza borçlunun isminin yanında veya altında olabilir. Tek imza yeterlidir, çift imza yükümlülüğü kaldırılmıştır)
- Bono Metninde Yer Alan Muacceliyet Geçerli midir?
Bono metni içinde yer alan “bir senedin ödenmemesi halinde diğerlerinin de vadesi gelmeden işleme konulabileceği” yönündeki muacceliyet şartı geçerli değildir. Muacceliyet için ayrıca borçlunun A4 kağıdına beyanı ve imzası alınmalıdır.
- Bonoda Kefil Olması Halinde Nasıl Bir İşlem Yapılmalıdır?
Bonoda kefil olacaksa, kefilin evli olup olmamasına göre usul değişecektir. Kefil evli ise eşinden senede kefil olması yönünde muvafakat alınmalıdır. Bu muvafakat temel olarak şöyle olabilir: “Eşim Serap Kervan Küçük’ün 01.01.2019 vadeli, 1.000,00 TL bedelli alacaklısı Doğuş Etiket ve Ambalaj San ve Tic. A.Ş. borçlusu Sevim Uzun olan, 01.07.2018 tarihinde düzenlenen bonoya kefil olmasına muvafakatim vardır. Bonodaki imzayı bilgim ve onayım dahilinde atmıştır.” Böyle bir muvafakat yoksa evli olan kefilin kefilliği geçerli olmayacaktır.
Bekar olan kefiller ise imza atmaları ile birlikte kefillikleri geçerli olacaktır.
5.Bononun Cirosu
Bonoyu başka bir şahısa devredeceksek, arka yüzüne sadece imza atılabilir veya “Yıldız Karakütük emrine ödeyiniz. Doğuş Etiket ve Ambalaj San ve Tic A.Ş. ve imza” veya Doğuş Etiket kaşesi basılıp imza atarak yapılır.
Eğer senette ciranta olarak alacaklısınız ve senedin arkasında imzanız var ise ödemenizi aldıktan sonra cironuzun üstünü çizerek büyük harflerle “İPTAL” yazmayı ihmal etmeyin. Zira ihmal ederseniz, sizin cironuzdan sonra yer alan cironun sahipleri size karşı icra takibi yapabilirler.
- Senet Teslim Alınırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Borçluların çek veya bonodaki imzasını inkar etmesi artık bildiğimiz bir durum. Bu sebeple özellikle müşteriden ilk kez çek veya bono alıyorsanız maksimum derecede titiz davranmak gerekir.
Müşteriden bono alırken mutlaka imzayı gözümüzün önünde attırmalıyız. Ayrıca imza sirkülerini de görmek ve istemek gerekir. İmza sirkülerini görmek mümkün değilse en azından bonoyu kimin imzaladığını görmek de savcılık şikayetlerimiz için işe yarar bir bilgi olacaktır.
Kargo ile gelen çek veya bonolarda ise, kargoyu aldıktan sonra bir doğrulama yapmak gerekir. Daha evvel size verdiği çek ve senetlerde yer alan imzaları ile bir karşılaştırma yapabilirsiniz.
Bunun yanı sıra gelen evrakın fotoğrafını çekip cep telefonundan borçluya göndererek “Şirketimize olan borcunuza karşılık bu çeki (veya senedi) imzalayıp bize göndermişsiniz. İmzada veya bedelde bir sorun yok değil mi” şeklinde bir doğrulama yapmak ve karşı tarafın cevabından bir çıktı alıp dosyasına koymakta fayda var. Bu yazışmanın e-mail veya faks yoluyla yapılması daha da iyi olur. En azından müşteri sonradan çalıntı çek senet veya imza inkarında bulunursa elimizde bir yazı olur.
- Bonoda Protesto
Bonoyu protesto ettirecekseniz protesto edilmesi için vadeden itibaren 2 işgünü içinde notere vermeniz gerekmektedir. Bu süre kesindir.
- Bonoda Zamanaşımı
Bononun ödenmemesi halinde borçluya karşı icra takibi yapmak için 1 yıllık ve 3 yıllık zamanaşımı süreleri vardır.
- Cirantalara (bononun arka yüzünde imzası olanlar) karşı protesto tarihinden itibaren 1 yıl
- Düzenleyene (bono borçlusu) karşı vadenin geldiği tarihten itibaren üç yıl
geçmekle bono zamanaşımına uğrar. Bu halde gücünü yitirir ve fatura gibi işlem görür.
Saygılarımla,
Avukat Serap Kervan Küçük
“Uyarı: Bu yazıda yer alan açıklamalar genel mahiyette olup dava açılmadan evvel olay ve olgular ayrı ayrı değerlendirilmeli ve hukuki görüş alınmalıdır.”
“Bu yazıda yer alan açıklamaların tamamı veya bir kısmı yazarın yazılı izni olmadan kullanılamaz, dağıtılamaz.”